Ilu autorów, tyle osobowości. Jedni są mocno przywiązani do swoich tekstów, inni powierzają treści redaktorom i nie wnikają w poprawki. Zawsze jednak ważny jest sposób komunikacji, argumentacji i współpracy z autorem. Jeśli chcesz poznać najlepsze praktyki w tym zakresie, zapraszamy do przeczytania artykułu.

Z tego artykułu dowiesz się:

• jak przekazywać autorowi poprawki;
• dlaczego redaktor powinien odznaczać się dobrymi zdolnościami komunikacyjnymi;
• dlaczego sztuka argumentacji jest tak ważna w zawodzie redaktora;
• jak na bieżąco komunikować się z autorem;
• kto decyduje o tekście: autor czy redaktor.

Poprawki w tekście. Jak je komunikować autorowi

Sytuacja powinna być jasna jeszcze przed rozpoczęciem współpracy. Autor musi od początku mieć świadomość, że tekst będzie zmieniany. I choć wydaje się to oczywiste, wielu twórców – szczególnie początkujących – może mylić redakcję z korektą.

Dlatego uprzedź autora, że poprawisz w tekście znacznie więcej niż tylko kropki czy przecinki. Stopień modyfikacji i liczba poprawek zależą od wielu czynników, ale warto poinformować twórcę, że może otrzymać treść znacząco różną od oryginału. Jeśli uspójnicie definicję redakcji tekstu, współpraca będzie dużo łatwiejsza.

Redaktor a kompetencje komunikacyjne

Może się wydawać, że środowiskiem pracy redaktora jest ekran komputera i klawiatura, a on sam spędza długie godziny nad tekstem, bez konieczności kontaktu ze światem zewnętrznym. Nic bardziej mylnego. Kompetencje miękkie w relacji z innymi osobami są dla redaktorów kluczowe, chociażby w kontekście współpracy z autorami.

Dlaczego? Ponieważ po procesie redakcji przychodzi czas na przekazywanie poprawek autorowi. Część twórców je przyjmuje, ponieważ ufa kompetencjom redaktora. W takiej sytuacji sprawa jest prosta, ale nawet wtedy ważne są zdolności komunikacyjne, które pozwolą Ci przekazać swoją wersję tekstu w sposób konkretny, ale dyplomatyczny i z szacunkiem do autora.

Sztuka argumentacji – ważna umiejętność redaktora

Bywa również tak, że tekst, który redagujesz, jest niczym dziecko autora: dopieszczone i doskonałe – przynajmniej według samego twórcy. Trudno się dziwić, skoro włożył w swoje dzieło ogrom pracy i serca. W takiej sytuacji przeforsowanie niektórych poprawek może być nieco trudniejsze.

Ważna jest wtedy sztuka argumentacji. Kluczową dla redaktora umiejętnością jest klarowne i rzeczowe uzasadnianie swoich poprawek. Warto być otwartym, wysłuchać autora, wejść w dyskusję, by ostatecznie dojść do rezultatów zadowalających obie strony (sytuacja idealna!).

Takie rozmowy dotyczą na przykład używania przez autora jednego charakterystycznego słowa, które nie pasuje do stylu komunikacji. Częste rozważania na linii autor – redaktor mogą obejmować także temat feminatywów i stosowanych w tekście męskich/żeńskich form zwrotów do adresata.

Redaktorze – pytaj. Bieżąca komunikacja z autorem

Monika Tańska, założycielka Akademii Redaktora i redaktorka portalu Demagog, opowiada anegdotę:

– Jakiś czas temu miałam okazję redagować serię „Z kamerą wśród spisków” dla portalu Demagog. W jednym z odcinków Mateusz Cholewa (autor) użył w tekście określenia „monochromatyczny misiek panda”. Podczas redakcji zmieniłam je na „czarno-biały misiek panda” i w takiej formie tekst ukazał się na portalu. Kiedy spotkaliśmy się po pół roku, Mateusz półżartem rzucił: „Ja ci i tak nie wybaczę, że mi te monochromatyczne miśki zamieniłaś na czarno-białe”. Okazało się, że bardzo zależało mu na jego wersji, ale podczas pracy nad tekstem tego nie zasygnalizował. Gdyby tak zrobił, w tej kwestii z pewnością byśmy się dogadali.

Czego uczy nas ta historia? Że bieżąca komunikacja redaktor – autor to podstawa.

Praca nad redakcją tekstu nie polega zwykle na oddaniu autorowi gotowego dzieła po zakończonym procesie redakcyjnym. Podczas kształtowania treści będziesz niejednokrotnie kontaktować się z autorem w celu doprecyzowania pewnych kwestii, tzn. ustalenia, co autor miał na myśli. Redaktor uczy się przez całe życie, a autor może być dla niego skarbnicą wiedzy.

Kompetentni autorzy są świadomi, profesjonalni i wiedzą, co chcą przekazać. Mimo to zdarza im się na przykład budować zdania, które można zrozumieć dwojako ze względu na niepoprawną składnię. W takiej sytuacji poproś o wyjaśnienie, podając dwa możliwe zdania do wyboru. Niech autor zdecyduje, o którą myśl chodziło. Na tej podstawie nanieś poprawki.

Autorzy używają niekiedy słów, których redaktor nie zna. Warto wtedy oczywiście skorzystać z wyszukiwarki internetowej czy ze słownika, a dla głębszego zrozumienia tematu – dopytać autora. Bardzo wiele jest sytuacji, w których bieżący kontakt pomiędzy redaktorem a autorem okazuje się kluczowy dla wartości publikacji. Najważniejsze, by nie bać się zadawania pytań – to też należy do zadań redaktora, który z pewnością nie musi być wszechwiedzący.

Dobra praktyka: wskazówki dla autorów

Jeżeli współpracujesz stale z tymi samymi autorami (np. jeśli redagujesz teksty dla czasopisma lub portalu internetowego), dobrą praktyką jest przygotowywanie wskazówek dla autorów. Może to być lista często popełnianych błędów gramatycznych, stylistycznych czy składniowych.

Dzięki takim paczkom wiedzy autor ma szansę poprawić swój styl, a dostarczane przez niego teksty będą z czasem dużo lepszej jakości. Skorzystają na tym obie strony: redaktor i autor.

Autor kontra redaktor, czyli do kogo należy ostatnie słowo

Początkujący redaktorzy często obawiają się sytuacji, kiedy autor nie przyjmie ich poprawek. Tak jak pisaliśmy, kluczowa jest wtedy umiejętność dobrej argumentacji. Co jednak zrobić, gdy mimo rzeczowych przesłanek autor wciąż upiera się przy swoim? Do którego momentu ma toczyć się ta dyskusja?

Justyna Karolak, pisarka i redaktorka z ponad 10-letnim doświadczeniem, najczęściej współpracuje z autorami literatury pięknej. To oni bywają zwykle mocno przywiązani do swoich tekstów, dbają o niepowtarzalny styl i są wyczuleni na zbytnie modyfikacje. Podczas webinaru „Oblicza redaktora” w Akademii Redaktora powiedziała, jak widzi relację autor – redaktor:

– To, co mnie się osobiście podoba albo nie, nie ma żadnego znaczenia dla mojej pracy (…) Ja mam być dobrym, stabilnym rzemieślnikiem, na którym pisarz może się oprzeć, któremu on chce ufać i któremu lubi ufać.

Ważne jest więc, by estetyka bliska redaktorowi nie miała wpływu na jego poprawki. Inaczej mówiąc, nie powinieneś redagować według subiektywnego „widzimisię”. Jeśli nie ma racjonalnych i konkretnych argumentów, że tekst po danej poprawce zyska, to autor ma tu ostatnie słowo – wygrywa jego wrażliwość. Natomiast jeśli masz konkretny i jednoznaczny argument (np. gramatyczny), to tutaj raczej nie ma miejsca na dyskusję.

Współpraca autor – redaktor kluczem do sukcesu 

Odpowiednie przekazywanie poprawek autorowi to kluczowa umiejętność redaktora. Jeśli chcesz ją rozwinąć, pamiętaj, że sytuacja musi być jasna już na początku. Autor ma wiedzieć, czego się spodziewać.

Dobrze, jeśli w tej relacji traktujecie się jak partnerzy: wzajemnie uzupełniacie swoją wiedzę, argumentujecie wybory. Bo ostatecznie łączy Was przecież wspólny cel – poprawna, atrakcyjna dla odbiorcy publikacja, którą po prostu dobrze się czyta.