Proces wydawniczy to skomplikowane i dość długotrwałe przedsięwzięcie. Składa się z wielu etapów, przy których pracują liczni specjaliści. Przeczytaj, jakie są kluczowe działania, w efekcie których Twoja książka trafi na sklepowe półki, i kto bierze w nich udział.

Z tego artykułu dowiesz się:

• czym jest proces wydawniczy;

• kto uczestniczy w procesie wydawniczym;

• jakie są etapy procesu wydawniczego.

Co to jest proces wydawniczy?

Proces wydawniczy to przedsięwzięcie, które prowadzi do wydania książki, czasopisma, broszury czy innych materiałów drukowanych. Choć czytelnikom często wydaje się, że to jedynie dzięki autorowi czytają swoje ulubione pozycje, to tak naprawdę stoi za tym zespół specjalistów. Dbają oni o jakość, poprawność i atrakcyjność publikacji.

Kto uczestniczy w procesie wydania książki?

Na każdym etapie procesu redakcyjnego pracują specjaliści:

• autor,
• recenzent (w niektórych przypadkach),
• redaktor prowadzący,
• redaktor językowy,
• korektor (czasami niejeden),
• ilustrator,
• grafik projektant,
• grafik specjalista od składu (branżowo – składacz).

Mimo że proces redakcyjny postępuje etapami, to role zaangażowanych specjalistów się przeplatają, a czasem – zazębiają. Wszyscy oni biorą w nim udział naprzemiennie, dzięki czemu wzajemnie korygują swoją pracę.

W dużym skrócie: książka trafia do redaktora językowego, następnie do autora i ponownie do redaktora. Szczegóły poszczególnych procesów i kolejność pracy nad tekstem są różne – w zależności od wydawnictwa i od rodzaju publikacji. Bywa, że niektórzy specjaliści pracują nad tekstem kilkukrotnie podczas całego procesu wydawniczego.

Etapy procesu wydawniczego

Proces wydawniczy składa się z etapu wstępnego, obejmującego planowanie i pisanie treści. Kiedy surowy tekst jest już napisany, następują właściwe etapy redakcyjne, które w rezultacie prowadzą do wydania książki.

• Tworzenie konceptu i planowanie

Pierwszym etapem procesu wydawniczego jest stworzenie konceptu publikacji.

• To wówczas decyduje się o tym, jakie treści zostaną zawarte w publikacji, a także o jej przeznaczeniu i grupie docelowej czytelników.
• Na tym etapie są podejmowane również decyzje dotyczące budżetu, harmonogramu i strategii marketingowej.
• Wybierani są także specjaliści, którzy zajmą się pracą na kolejnych etapach procesu wydawniczego. Mogą być to pracownicy etatowi wydawnictwa lub podwykonawcy, np. redaktorzy freelancerzy.

Niekiedy z konceptem książki (lub nawet z gotową treścią) trafia do wydawnictwa sam autor. Innym razem jest to praca zespołowa, w której biorą udział m.in. redaktor prowadzący, autor, inni redaktorzy, a nawet zespół marketingowy.

• Tworzenie treści

Po zatwierdzeniu konceptu autor przystępuje do przygotowania treści. Bywa, że już na tym etapie współpracuje z redaktorem: wspólnie na bieżąco weryfikują treść.

Często zdarza się także, że autor przychodzi do wydawnictwa z gotową książką – i to w tym punkcie zaczynają się kolejne etapy procesu redakcyjnego. Taki tekst trafia do recenzenta, który decyduje, czy książka ma szansę zainteresować czytelników. Jeśli przejdzie pomyślną weryfikację, następuje planowanie dalszych prac.

• Redakcja językowa tekstu

Redakcja językowa pomaga wydobyć z tekstu pełny potencjał.

Jest to proces przekształcania surowego tekstu autorskiego w dobrze zorganizowany, logiczny i spójny materiał. Głównym celem redaktora jest poprawa jakości treści pod względem przejrzystości, jasności i zrozumiałości. Redaktor dba także o poprawność językową publikacji oraz o to, aby była ona angażująca, ciekawa dla odbiorcy, a jej akcja – wartka i wciągająca.

W swojej pracy redaktor językowy ściśle współpracuje z autorem publikacji. Jego zadaniem jest uargumentowanie swoich propozycji zmian w taki sposób, by autora do nich przekonać.

• Korekta poredakcyjna

Tekst po poprawkach redakcyjnych trafia do korektora, który wyłapuje wszelkie błędy językowe powstałe wskutek naniesionych zmian redakcyjnych lub niezauważone przez redaktora. Na tym etapie korektor może poprawić błędy składniowe lub stylistyczne oraz zwraca uwagę na spójność zapisów i nazewnictwa.

Niestety, ten etap jest często pomijany, co odbija się na jakości językowej wydanej publikacji.

• Projektowanie okładki, ilustracji, grafik

Za graficzną stronę publikacji odpowiadają ilustrator i grafik. Rolą ilustratora jest oczywiście przygotowanie okładki – ale nie tylko. Projektuje on też różnego rodzaju wykresy, mapki i inne grafiki, które pomagają w odbiorze treści przedstawionej w książce i ją uatrakcyjniają. Następnie do pracy przystępuje grafik.

• Łamanie i skład tekstu

W tej fazie projektant graficzny i składacz pracują nad wyglądem publikacji, dbają o jej estetykę i atrakcyjność wizualną. Czasami obie funkcje pełni jedna osoba, wtedy grafik przygotowuje layout książki, dobiera czcionki, projektuje układ poszczególnych stron oraz okładki i wrzuca całość w profesjonalny program graficzny.

• Korekta po składzie

Druga korekta publikacji – po składzie tekstu – ma za zadanie wyłapać wszelkie usterki językowe, które umknęły uwadze specjalistów na wcześniejszych etapach.

Obejmuje ona także aspekty typograficzne, czyli błędy składu: nierówne interlinie, nieprawidłowe ułożenie tekstu na stronie, czyli tzw. sieroty, bękarty i szewce. Korektor weryfikuje również dzielenie wyrazów, a także numery stron czy przypisów.

• Rewizja po składzie

Rewizja polega na sprawdzeniu, czy poprawki zaproponowane przez  korektora zostały naniesione w odpowiedni sposób oraz czy ich wprowadzenie nie spowodowało kolejnych usterek. Na tym etapie czasami w pracę włącza się redaktor językowy, a niekiedy – redaktor prowadzący oraz autor.

Jeśli ta rewizja przyniesie kolejne poprawki, może być potrzebna następna. W końcu jednak trzeba oddać publikację do druku.

• Druk i dystrybucja

Po zakończeniu prac nad tekstem publikacja jest gotowa i można ją wydrukować. Redaktor prowadzący zwalnia książkę do druku. Z drukarni trafia ona na półki księgarń, bibliotek i wreszcie w ręce czytelnika. Gdy autor decyduje się na self-publishing, książka trafia do niego i to on prowadzi promocję i sprzedaż swojego dzieła.

Wszystkie osoby zaangażowane w proces wydawniczy mogą wreszcie cieszyć się efektem swojej pracy.

• Przygotowanie e-booka

Coraz częstszym etapem w procesie wydawniczym książki jest dziś przygotowanie e-booka. Autorzy i wydawnictwa, które drukują książki, traktują to jako uzupełnienie swojej oferty i jako możliwość dotarcia do odbiorców preferujących wydania cyfrowe. Niektórzy decydują się na wydanie książki wyłącznie w wersji elektronicznej.

Nad e-bookiem pracują graficy składacze, którzy dostosowują pliki cyfrowe do formatów akceptowanych przez czytniki.

Etapy procesu wydawniczego – klucz do sukcesu książki

Każdy etap procesu wydawniczego jest ważny i wpływa na końcowy efekt. Specjaliści pracujący przy poszczególnych zadaniach powinni wykazywać się skrupulatnością i umieć współpracować w zespole.

Bardzo istotna jest także osoba, która nadzoruje cały proces. W wydawnictwie ta rola należy do redaktora prowadzącego. Wielu autorów decyduje się jednak na self-publishing, czyli na wydanie książki bez udziału wydawnictwa. Wtedy te zadania warto zlecić agentowi literackiemu, który weźmie na siebie poprowadzenie projektu wydawniczego i zatrudni specjalistów freelancerów.

Niezależnie, jaką drogą książka trafi na sklepowe półki, wszystkie etapy procesu wydawniczego powinny zostać zrealizowane profesjonalnie, z dbałością o szczegóły. Tylko wtedy książka ma szansę podbić serca czytelników.