Research w pracy redaktora. Gdzie poszukiwać wskazówek dotyczących pisowni i zasad edytorskich
Żyjemy w czasach, w których problemem okazuje się nie tyle brak źródeł i informacji, ile ich nadmiar. Dlatego też kluczowa dla Ciebie powinna być umiejętność weryfikacji źródeł. Dobry redaktor dysponuje rzetelną wiedzą na temat tego, gdzie szukać odpowiedzi na swoje pytania.
Odpowiedni research to jedna z najważniejszych umiejętności w zawodzie redaktora językowego. Jeśli chcesz pracować przy redagowaniu tekstów, musisz wziąć pod uwagę sytuacje, w których nie będziesz czegoś wiedzieć. To zupełnie normalne – sztuką jest wtedy umiejętność wyszukania poprawnych odpowiedzi.
Przeczytaj, dlaczego research przy redagowaniu tekstu jest ważny oraz gdzie znaleźć rzetelne informacje na temat zasad edytorskich i poprawnej pisowni.
Z tego artykułu dowiesz się:
Dlaczego redaktor powinien się dobrze orientować w źródłach
Najkrótsza odpowiedź brzmi: dlatego że nie da się zapamiętać wszystkiego! Nie sposób znać na pamięć absolutnie każdej reguły poprawnościowej. Kluczem do sukcesu jest jednak wiedza na temat tego, gdzie poszukiwać właściwych odpowiedzi.
Jeśli redaktor chce być uważany za eksperta w swojej dziedzinie, powinien się orientować, które źródła informacji cieszą się uznaniem, a do których lepiej podchodzić ostrożnie. Dlaczego? Ponieważ niektóre materiały uważa się za dyskusyjne, inne są niejednoznaczne lub po prostu nieaktualne – z takich przypadków trzeba sobie zdawać sprawę.
W pracy redaktora częste są sytuacje, w których należy uargumentować swoje decyzje i propozycje językowe. Na widok niektórych zmian w tekście autor może być zaskoczony. Na pewno zapyta, z czego one wynikają. Redaktor powinien wtedy wskazać regułę poprawnościową, która uzasadnia dane rozwiązanie. Tego typu rozmowy między redaktorem a autorem nie są rzadkością i warto być na nie przygotowanym.
Jak weryfikować źródła redaktorskiej wiedzy
W praktyce zawodowej wielokrotnie zdarzą się momenty, kiedy w Twojej głowie pojawią się wątpliwości. Gdy będziesz zabierać się do redaktorskiego researchu, pamiętaj o kilku zasadach.
Zwróć uwagę na autora informacji
Gdy podczas redakcji tekstu chcesz zweryfikować jakąś swoją wątpliwość, korzystaj z informacji od autorytetów w danej dziedzinie. Informacja powinna pochodzić od autora, który jest językoznawcą lub ekspertem od norm językowych i od reguł edytorskich, np. redaktorem o dużym doświadczeniu w branży.
Wśród źródeł dotyczących poprawności językowej i edytorstwa znajdziesz publikacje uznanych językoznawców i ekspertów, których nazwiska warto zapamiętać – np. Tomasz Karpowicz, Sebastian Surrendra, Łukasz Mackiewicz. Jeśli zobaczysz, że jedno z tych nazwisk figuruje w stopce książki lub przy informacji znalezionej np. w internecie – możesz uznać źródło za rzetelne.
Sprawdź datę publikacji
Warto zwrócić uwagę na datę opublikowania informacji. Język jest żywy – ewoluuje. Powstają nowe wyrażenia, normy językowe się zmieniają. Upewnij się, że reguła, o której czytasz, jest aktualna.
Jeśli masz na półce słownik papierowy wydany wiele lat temu, sięgnij do nowszego wydania lub do słownika internetowego.
Gdzie redaktor może znaleźć wskazówki dotyczące poprawnej pisowni i zasad edytorskich
Poniżej znajdziesz krótki spis źródeł, z których powinien korzystać redaktor językowy. To najważniejsze pozycje z poprawnościowo-edytorskiej skarbnicy wiedzy.
Słowniki – papierowe i internetowe
Podstawą przy redagowaniu tekstu jest korzystanie ze słowników. W biblioteczce redaktora nie powinno zabraknąć takich tytułów jak:
- Wielki słownik ortograficzny PWN, pod red. prof. Edwarda Polańskiego, wydanie IV z 2016 roku;
- Wielki słownik języka polskiego PWN, praca zbiorowa, druk z 2023;
- Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN, pod red. Andrzeja Markowskiego, wydanie I z 2004 roku (dodruki).
Bardzo przydatne są również słowniki frazeologiczne, wyrazów obcych czy idiomów. Z kolei polecane słowniki internetowe to przede wszystkim sjp.pwn.pl i wsjp.pl.
Najnowszy w sieci jest dobryslownik.pl. Prowadzący go naukowcy mają bardzo liberalne podejście do języka polskiego – miej to na uwadze
Książki i poradniki
Na półce redaktora nie może zabraknąć książek o poprawności językowej i o zasadach edytorskich. Warto przyjrzeć się zwłaszcza takim pozycjom jak:
- Tomasz Karpowicz, Kultura języka polskiego. Wymowa, ortografia, interpunkcja, Wydawnictwo Naukowe PWN;
- Hanna Jadacka, Kultura języka polskiego. Fleksja, słowotwórstwo, składnia, Wydawnictwo Naukowe PWN;
- Łukasz Mackiewicz, 497 błędów, ekorekta.pl;
- Adam Wolański, Edycja tekstów, Wydawnictwo Naukowe PWN.
W ramach rozrywki i jednoczesnej edukacji zajrzyj do tych książek:
- Sebastian Surendra, Poradnik językowy prosto pisany, Silva Rerum;
- Jacek Wasilewski, Bezecnik gramatyki polskiej, Bosz;
- Polszczyzna na co dzień, pod red. Mirosława Bańko, Wydawnictwo Naukowe PWN;
- Joanna Wrycza-Bekier, Magia słów. Jak pisać teksty, które porwą tłumy, Onepress.
Kursy, szkolenia, warsztaty
Niezastąpione porady językowe można zdobyć na kursach i na szkoleniach. Gdy wykładowcą jest doświadczony redaktor lub językoznawca praktyk, masz szansę uzyskać wartościowe informacje z pierwszej ręki.
Tak też jest w przypadku kursu „Polszczyzna wzorcowa w praktyce redaktora”, prowadzonego w ramach Akademii Redaktora przez dr. Tomasza Karpowicza – jednego z czołowych polskich językoznawców, redaktora i korektora z ponad 30-letnim stażem. Warto uczyć się od osób z tak bogatym doświadczeniem.
Blogi eksperckie, podcasty, newslettery
W internecie nie brak treści umieszczanych przez ekspertów z branży, którzy prowadzą blogi, webinary, podcasty czy newslettery. Obserwuj, jak dzielą się swoją wiedzą – dzięki niej możesz zdobyć wiele nowych informacji i poznać ciekawe punkty widzenia na tematy związane z językiem.
Merytoryczne informacje znajdziesz m.in. na naszym blogu dla redaktorów, który właśnie czytasz, a wkrótce ruszy także podcast „Redaktorzy przy kawie”.
Społeczności. Grupy na Facebooku, sieć kontaktów zawodowych
Bardzo pomocne są społeczności zawodowe, w których możesz zadawać pytania i konsultować problematyczne kwestie związane z redakcją tekstu. Wyszukaj fora internetowe i grupy branżowe w mediach społecznościowych (np. grupę Akademii Redaktora na Facebooku). Pamiętaj jednak, by do zdobytych w ten sposób informacji podchodzić krytycznie, ponieważ nie wiesz, jakie doświadczenie mają osoby udzielające porad. Nie przyjmuj za pewnik tego, co piszą.
Co z poradniami językowymi
W Akademii Redaktora nie zalecamy korzystania z poradni językowych. Dlaczego? Ponieważ odpowiedzi udzielane w nich przez językoznawców nie są skierowane do osób zawodowo zajmujących się poprawianiem tekstów. Te wyjaśnienia pisane są z myślą o zwykłych użytkownikach polszczyzny, dlatego pewne kwestie mogą być przedstawione w sposób ogólny lub skrótowy. Oczywiście, redaktor może zapoznać się z odpowiedziami np. Poradni językowej PWN (sjp.pwn.pl/poradnia) czy poradni uniwersyteckich, działających m.in. przy Uniwersytecie Warszawskim czy Uniwersytecie Łódzkim, ale powinien być wobec nich krytyczny.
Research w zawodzie redaktora to nie jest prosta sprawa. Warto postawić na solidną bazę wiedzy merytorycznej – oszczędza się wtedy czas potrzebny na przeglądanie kolejnych słowników czy stron w internecie.
Merytoryczne informacje znajdziesz w newsletterze Akademii Redaktora.
Powodzenia!